Bagna Błędowskie leżą na pustyni?!

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA DOLINA BIAŁEJ PRZEMSZY

Odkąd pamiętam, pustynia kojarzyła mi się z bezkresnymi piaskami albo kamienistym odludziem. Przez myśl by mi nie przeszło, że przez środek pustyni może płynąć rzeka. Albo, że tuż obok suchego jak pieprz pustkowia ciągną się bagna i rozlewiska! Moje wyobrażenia zrewidowała dopiero wycieczka ścieżką dydaktyczną Dolina Białej Przemszy, podczas której, na krańcu Pustyni Błędowskiej, odkryliśmy Bagna Błędowskie.

Ścieżka dydaktyczna Dolina Białej Przemszy

Do niedawna Biała Przemsza znana nam była jedynie z lekcji, bynajmniej nie geografii, a historii. W miejscu, gdzie ta niewielka struga łączy się z Czarną Przemszą, tworząc po prostu Przemszę, zbiegały się kiedyś granice mocarstw, które dokonały rozbiorów Polski (Trójkąt Trzech Cesarzy). Podczas spaceru ścieżką dydaktyczną Dolina Białej Przemszy poznaliśmy tę rzeczkę od zupełnie innej strony.

Ścieżka rozpoczyna się w miejscowości Klucze i prowadzi aż do Dąbrowy Górniczej. Ma 15 km, z czego pierwsze 9 km biegnie przez Pustynię Błędowską, zaś kolejne 6 km prowadzi przez Bagna Błędowskie.
Niestety ścieżka nie zatacza pętelki. Czemu niestety? Bo oznacza to, że gdy zostawimy samochód na początku ścieżki, musimy wracać do niego „po własnych śladach”. Wychodzi tego 30 km. Trochę dużo…
Ale i na tę niedogodność znaleźliśmy sposób! Zdecydowaliśmy się przejść najpierw ostatnie trzy przystanki ścieżki, poprowadzone przez Bagna Błędowskie (8. Torfowisko, 9. Mapa, 10. Ptaki pustyni), a następnie przejechać na jej początek, na punkt widokowy Czubatka. Stamtąd przez las i piaski pustyni doszliśmy do trzeciego przystanku ścieżki (1. Czubatka, 2. Narodziny, 3. Fauna i flora).

Bagna Błędowskie

Bagna rozlewają się wzdłuż rzeki, a ich największą atrakcją są kładki osadzone nad podmokłym terenem. Dzięki nim możemy suchą stopą przejść przez moczary, obserwując bagienną faunę i florę.

Miejsce robi wrażenie, choć przyznam, że troszkę inaczej je sobie wyobrażałam. Sądziłam, że chodniki nad bagnami będą się ciągnąć kilometrami. Spodziewałam się także spektakularnego rozlewiska wokół kładek. Trafiliśmy tu jednak w okresie suszy i wody nie było zbyt wiele. Co by jednak nie powiedzieć, spacer kładkami sprawił nam niesamowitą frajdę. Tym większą, że można z nich w kilku miejscach zeskoczyć wprost do lasu i popodglądać jego mieszkańców.

Wieże z widokiem na Bagna Błędowskie

Przechadzka po kładkach nie trwa zbyt długo, ale nie zawracajcie przypadkiem w miejscu, gdzie kładki się kończą! Idźcie dalej ścieżką przez las, a dojdziecie do dwóch wież widokowych. Pięknie z nich widać meandry Białej Przemszy i okoliczne tereny. Można stąd także obserwować ptaki.

Z bagien na Pustynię Błędowską

Po odpoczynku na wieżach, wróciliśmy do samochodu i przejechaliśmy do miejsca skąd otwiera się szeroka panorama na Pustynie Błędowską – na wzgórze Czubatka w Kluczach. Tym sposobem powróciliśmy na ścieżkę dydaktyczną i z jej pierwszego przystanku wyruszyliśmy na pustynię. Zakutani w maseczki nie tylko czuliśmy się, ale i wyglądaliśmy, trochę jak Beduini 🙂 .

Droga z Czubatki na pustynię wiedzie przez las, koło malowniczego Zielonego Stawu. To zatopione wyrobisko, z którego wydobywano kiedyś rudy żelaza i wapień jurajski.

Im bliżej pustyni tym bardziej krajobraz przypomina nadmorski las. Podłoże robi się coraz bardziej piaszczyste, przybywa sosen.

Aż w końcu drzewa całkiem znikają i stajemy przed sięgającą horyzontu piaskownicą.

Pustynia Błędowska

„Polska Sahara” nie jest pustynią sensie geograficznym. Brak szaty roślinnej w tym miejscu jest skutkiem niszczycielskiej działalności gospodarczej człowieka, a nie uwarunkowań klimatycznych . W XIII w. eksploatowano w okolicy rudy srebra i ołowiu. Do przetapiania rudy w piecach oraz budowy szybów kopalni potrzeba było ogromnych ilości drewna. Pozyskiwano je z okolicznych lasów. Przetrzebienie drzewostanu uruchomiło piaski związane wcześniej przez roślinność. Opadł także poziom wód gruntowych i rośliny „nie chciały” ponownie wkraczać na tak suchy teren. W ten sposób powstała pustynia. No chyba, że damy wiarę legendzie i przyjmiemy, że pustynię tworzy nadbałtycki piasek. Niósł go znad morza diabeł, by zasypać nim olkuskie kopalnie, gdy ludzie wdarli się zbyt głęboko w czarcie królestwo. Niestety zahaczył worem o wieżę kościelną i przedwcześnie rozsypał tu swój ładunek 🙂 .

Po drugiej wonie światowej w krajobraz tego miejsca znowu zaingerował człowiek. Część pustyni zaorano i obsadzono. Podniósł się poziom wód gruntowych i pustynia zaczęła zarastać.

W 2013 r. przeprowadzono prace, których celem było przywrócenie pustyni do stanu z początku XX w. Pewne obszary odkrzewiono i wylesiono. Usunięto niewybuchy, pozostałe tu po czasach, gdy z tych terenów korzystało wojsko. Ta kolejna ingerencja człowieka w ten obszar zmierza do utrzymania, jednego z największych w Europie, obszaru lotnych piasków.

Nie wiem jak zapatrują się na to ekolodzy, ale dzieci (nawet te całkiem duże) szaleją tu jak w ogromnej piaskownicy.

• 

• 

Więcej informacji o naszych wycieczkach po KRAKOWIE i OKOLICACH KRAKOWA znajdziecie tu.

Więcej opisów naszych wycieczek po
JURZE KRAKOWSKO-CZĘSTOCHOWSKIEJ
znajdziecie tu.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

BAGNA BŁĘDOWSKIE
(8, 9 i 10 przystanek ścieżki dydaktycznej Dolina Białej Przemszy)

Dojazd i parking

Na bagna najlepiej wyruszyć spod remizy strażackiej w Błędowie.
Znajduje się tam również bezpłatny parking.

Trasa

Z parkingu idziemy w stronę lasu, przechodzimy przez mostek nad Przemszą. Po chwili marszu, po lewej stronie, zobaczymy tablicę ósmego przystanku ścieżki dydaktycznej Torfowisko (tam nie skręcamy!). Idziemy dalej prosto. Wchodzimy dopiero na zagrodzoną szlabanem drogę odchodzącą w prawo. Znajdują się przy niej ławki. Po około 200-300 m natrafimy na wejście na kładki.
By dojść do wież widokowych, po zejściu z kładek kontynuujemy marsz ścieżką, przy której kończą się pomosty. Wieże znajdują się na pagórkach przy ścieżce, w niewielkiej odległości od siebie.

PUSTYNIA BŁĘDOWSKA
(1, 2 i 3 przystanek ścieżki dydaktycznej Dolina Białej Przemszy)

Dojazd i parking

W Kluczach kierujemy się na punkt widokowy Czubatka. Trasa jest bardzo dobrze oznaczona drogowskazami. Tuż przy punkcie widokowy znajduje się ogromny, bezpłatny parking.

Trasa

W rejonie Pustyni Błędowskiej ścieżka dydaktyczna pokrywa się z żółtym Szlakiem Pustynnym PTTK. Wystarczy nim podążać. Jest bardzo czytelnie wyznakowany.
Będąc samochodem w okolicach Pustynie Błędowskiej warto przy okazji podjechać do pozostałych punktów widokowych: Dąbrówki i Róży Wiatrów.

Mapę całej ścieżki dydaktycznej znajdziecie tu (zdjęcie nr 8).