Binarowa – najpiękniejszy kościół w Polsce

Binarowa – najpiękniejszy kościół w Polsce

TAKIE STWIERDZENIE Z UST KUBY TO WIĘCEJ NIŻ KOMPLEMENT!

TEKST I ZDJĘCIA: KUBA

Wiersz o starym kościele

Do kościoła zaprowadził mnie nie informator turystyczny, ani jakiekolwiek sugestie związane z popularnością danego miejsca, tylko… omawiany na języku polskim wiersz  „Stara pieśń nad Binarową”. Napisał go Miron Białoszewski. Nie zachwycił mnie on zbytnio, ponieważ jak na tego autora przystało, są tam słowa całkowicie przez niego zmyślone, a poszczególne fragmenty tekstu łączą się ze sobą dosyć opornie. Ponadto niewiele w nim oryginalności, ponieważ lwią część wiersza stanowią parodie pieśni religijnych i modlitw. W moim odczuciu jego motywem przewodnim jest kurz. Może jestem jakimś nieokrzesanym barbarzyńcą, że nie rozumiem takiej „wielkiej sztuki”. Mimo tego wszystkiego, wiersz tak mnie zainteresował, że postanowiłem zobaczyć ów kościół na własne oczy.

Kierunek Binarowa!

Po serii niedowierzań, dopatrywaniu się w wycieczce drugiego dna i złośliwych uwagach moja rodzina w końcu uległa moim namowom i zdecydowała się tam pojechać. Binarowa znajduje się niedaleko Biecza, jakieś pół godziny jazdy samochodem z Gorlic. Kościół najprawdopodobniej został ufundowany jeszcze za czasów Kazimierza Wielkiego, zaś pierwsze historyczne źródła potwierdzające jego funkcjonowanie pochodzą z początku XV wieku. Pod koniec XV wieku kościół spłonął, ale odbudowano go, a w następnych wiekach został dodatkowo udekorowany. Cudem nie ucierpiał podczas bitew toczonych na tych ziemiach podczas dwóch wojen światowych i nie został zamieniony na stajnię, ani magazyn podczas sowieckiej okupacji. Pod koniec XX wieku przeprowadzono tu szereg prac konserwatorskich, zaś w roku 2003 został wpisany na listę UNESCO. Z zewnątrz jednak nie wyróżnia się niczym szczególnym – wygląda jak zwykły, stary, drewniany kościół, jakich wiele można spotkać w tych okolicach.

Kościół w Binarowej.

” Już woda z rowem zakręca. 
Kończy się droga gorąca. 
Wierzby zgromadzone 
dmuchają w pnie spękane. 
Widać czarne prawie 
bożych ścian modrzewie. 
A szparami zapachy się leją 
od pajęczyn, kwiatów i drewien.” 

Główne wejście jest na co dzień zamknięte. Ale wystarczy pchnąć boczne drzwi, by znaleźć się wewnątrz świątyni.

Ołtarz główny i prezbiterium

Kościół uderza bogactwem zdobień. Wszystkie ściany są ozdobione barwnymi malowidłami przedstawiającymi rozmaite sceny. To podobnie jak w monastyrach na Bukowinie obrazkowa biblia, wykaz świętych i spis modlitw dla wiernych, którzy onegdaj byli niepiśmienni. Wielkie wrażenie robi też ołtarz główny: w centrum ołtarza znajduje się gotycka figura Matki Boskiej w pozłacanych szatach.

Binarowa. Ołtarz główny.

„Gdy prowadzili ołtarz, 
święty Michał stał na szczycie, 
trzymał miecz zapylony 
i wagę z przydrożnym kurzem. 
Ale pułap kwiecisty 
kościoła 
był za niski 
dla archanioła, 
więc przefrunął ponad chór, 
wziął miecz, wagę, 
na niej  kurz 
i tak czuwa.” 

Binarowa. Gotycka Madonna.

„O pajęczyno kolorów!! 
Bogarodzica Dziewica, 
złotem gotycka Maryja 
nad ołtarzem płonąca 
koralami u szyi, 
u twego syna Gospodzina 
cała Jerozolima: 
na ścianie 
po prawej stronie 

Po jej prawej i lewej stronie stoją św. Piotr z kluczem i św. Paweł z mieczem. Podstawę ołtarza zdobią Adam i Ewa podpierający kolumny oraz obrazy przedstawiające św. Tomasza i Dominika. Na szczycie ołtarza po bokach znajdują się figury św. Wojciecha i św. Stanisława, zaś w centrum  figura św. Michała Archanioła – patrona kościoła. Wodzowi wojska niebieskiego brak w ręku opisywanej przez Białoszewskiego wagi. Była ona nieoryginalne i musiał zostać usunięta, gdy kościółek trafił na listę zabytków UNESCO. Ołtarz pochodzi z początku XVII wieku.

Ołtarz w Binarowej.

Cała powierzchnia ścian prezbiterium ozdobiona jest polichromiami przedstawiającymi sceny Męki Pańskiej.

Wejście do zakrystii w kościele w Binarowej.

na ścianie 
po prawej stronie 

w żółtościach, 
w klocach zieleni 
skręcone  głowa przy głowie 
orszaki wielkopiątkowe 
farbami i kurzem się trzęsą 
na kusych nogach. 
Kyrie elejson! 

Na ambonie namalowano czterech ewangelistów i obraz przedstawiający drabinę Jakuba.

Binarowa i jej anioły

Anioł z Binarowej.

Ściana aniołów znajduje się (patrząc od strony ołtarza) na prawo od drzwi głównych. Zdobi ją osiem obrazów. Na pierwszym z nich zobaczymy Boga Ojca oraz Jezusa Chrystusa wraz z uczniami. Kolejne siedem przedstawia aniołów. Każdy z nich trzyma atrybut wyrażający cnotę, natomiast w tle można dostrzec obrazek symbolizujący jeden z siedmiu sakramentów. Nad głową każdego anioła zapisano wers z Modlitwy Pańskiej nawiązujący do danej cnoty i sakramentu. Przykładowo czwarty z kolei anioł ma nad głową : „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”, w ręku trzyma wieniec przedstawiający hojność, a obraz przedstawia sakrament Eucharystii.

Anioł z Binarowej.

O Anioły-Stróże, 
o deski w różnym kolorze 
od kaplicy swojej wyjdźcie, 
tęczę z drewna nam pokażcie, 
w skrzyp cichuśki i lekkuśki 
odemknijcie drzwi kościoła. 

Otworzyły! 

Ściana śmierci

Na tej ścianie znajdują się bardzo rzadko spotykane polichromie. Ich tematyka jest właściwie w ogóle nie spotykana w malarstwie kościelnym w dzisiejszych czasach. Pierwsza scena przedstawia nagłą śmierć.  Spotyka ona bogatego kupca, który liczy swoje pieniądze. Obraz niesie następujące przesłanie: śmierć może spotkać człowieka wszędzie, niezależnie od tego, ile posiada.

Druga polichromia pokazuje człowieka w okowach grzechu, przytłoczonego przez diabła. Symbolizuje ona śmierć duszy, do której prowadzi grzech. Jest to unikat malarstwa na skalę europejską. Trzecia przedstawia śmierć z kosą. Korona na jej głowie oznacza, iż jest ona ponad wszystkimi ludźmi, zaś kosa, którą wymachuje na wysokości głów wiernych siedzących w ławkach, przypomina nam, że śmierć czeka każdego.

Z kolei olbrzymie malowidło nad wejściem pokazuje naukę dobrego umierania. Przedstawia człowieka w spokoju odchodzącego do Boga, a widoczne tam łacińskie sentencje są wskazówkami, jak pracować na dobrą śmierć.

Kaplica Aniołów Stróżów

Wprost z kościoła można przejść do bocznej kaplicy. Nie jest ona aż tak bogato zdobiona jak kościół główny. Stoją tu dwa ołtarze: jeden z XVII wieku, a drugi z XIX wieku. Ten z XVII w, choć wygląda na marmurowy,  jest wykonany z czerwonego drewna i przedstawia scenę zwiastowania. Obok niego stoi figura Chrystusa Króla pochodząca z tego samego okresu. Ołtarz z XIX wieku jest poświęcony św. Antoniemu. W kaplicy tej znajduje się również drugi chór w kościele, na który nie ma wejścia.

Podsumowując wycieczkę, zdecydowanie warto było się tam wybrać. Współczesne kościoły, a nawet sanktuaria, mimo iż wznoszone znacznie większymi nakładami finansowymi, estetycznie nie umywają się do tego wiejskiego kościółka.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Dojazd:

Drogą krajową DK28.  Pomiędzy Gorlicami a Jasłem na wysokości Biecza należy skręcić w drogę DW980.

Parking:

bezpłatny, pod kościołem

Godziny otwarcia:

Maj-październik: środa 9.00-17.00, czwartek-sobota 9.00-18.00, niedziela 12.00-17.00. Ostatnie zwiedzanie z przewodnikiem na godzinę przed zamknięciem. W pozostałe dni oraz poza sezonem po kontakcie z przewodnikiem  p. Małgorzatą Nalepą 692-385-244.

2 Replies to “Binarowa – najpiękniejszy kościół w Polsce”

  1. Świetny artykuł. Artystycznie i historycznie miejsce jest ewenementem. Szkoda że tak mało znanym.

    1. W Beskidzie Niskim można znaleźć wiele takich perełek. Na szczęście ostatnio są one nieco bardziej promowane. W wielu obiektach na Szlaku Architektury Drewnianej codziennie czekają na turystów przewodnicy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *