Kurtyny wielkopostne w Orawce
ZAPOMNIANA TRADYCJA WIELKOPOSTNA
Kurtyny wielkopostne – co to takiego?
Tradycja przesłaniania krzyży w okresie od Niedzieli Palmowej do Wielkiego Piątku jest w polskich kościołach wciąż żywa. Zwyczaj ten wywodzi się ze średniowiecza, gdy na okres Wielkiego Postu zasłaniane były całe ołtarze. Było to dopełnienie postu cielesnego poprzez odcięcie możliwości kontemplowania bogatych i pełnych symboliki scen przedstawianych na nastawach ołtarzowych. Do przesłaniania ołtarzy używano specjalnych wielkoformatowych tkanin zwanych zasłonami, kurtynami lub – ze staropolska – oponami. Początkowo kurtyny wielkopostne były proste i jednobarwne. Z czasem pojawiły się na nich sceny pasyjne. W Austrii, zwłaszcza w Karyntii, praktyka zasłaniania ołtarzy jest nadal powszechnie stosowana. W Polsce zwyczaj ten przetrwał ledwie w kilku kościołach.
Kurtyny wielkopostne w Orawce
Jednym z nich jest Kościół świętego Jana Chrzciciela w Orawce.
Zachowały się tu 4 z 18 znanych w Polsce kurtyn wielkopostnych. To komplet trzech dziewiętnastowiecznych tkanin: Biczowanie, Pokutująca Maria Magdalena, Matka Boska Siedmiobolesna oraz znacznie starsza siedemnastowieczna Pieta pod krzyżem.
Malowane są temperą na ciemnych, farbowanych indygo, płótnach lnianych. Włącza się je do liturgii od piątej niedzieli Wielkiego Postu do Niedzieli Palmowej (według innych źródeł do Wielkiej Środy). W 2022 roku Pieta nie była niestety eksponowana ze względów ochrony konserwatorskiej.
Pozostałe kurtyny przesłaniały nastawy ołtarza głównego oraz ołtarzy bocznych.
Kościół świętego Jana Chrzciciela w Orawce
Kościół w Orawce wart jest odwiedzenia nie tylko ze względu na kurtyny wielkopostne. To najstarszy zachowany zabytek na polskiej części Orawy i pierwsza na Górnej Orawie świątynia katolicka, wpisana na listę Pomników Historii. Jest przepiękna – cały drewniana, z wnętrzem ozdobionym przebogatą i nasyconą symboliką polichromią, malowaną przez nieznanych z imienia twórców pomiędzy 1656 do 1711 r.
Najbardziej podobał nam się cykl scen z życia św. Jana Chrzciciela, patrona świątyni.
Bardzo interesujący jest dekalog przedstawiony na prospekcie chóru. To biblia pauperum, wizualizacja przykazań bożych dla niepiśmiennych, tym ciekawsza, że bohaterowie polichromii noszą stroje orawskie.
Niezwykle obrazowe są też przedstawienia nieba, piekła i czyśćca.
Nieco zadziwiała nas bogata kolekcja portretów węgierskich królów, świętych i błogosławionych. Pani Przewodnik przypomniała nam jednak, że Orawa długo była przecież częścią Górnych Węgier. A polsko-węgierska historia splata się tu chociażby w odmalowanych na ścianach postaciach Kazimierza Jagiellończyka i świętej Kingi.
Kościół w Orawce wpisaliśmy już na listę naszych wakacyjnych celów. Chcemy zobaczyć również odsłonięte ołtarze i przejść orawczański quest.
Gdzie jeszcze można zobaczyć kurtyny wielkopostne?
Zacytujemy tu informację, którą uzyskaliśmy od Pani Przewodnik:
Kurtyny wielkopostne znajdują się w 11 miejscowościach Polski. Najwięcej w Małopolsce: 4 w Orawce, 3 w Polance Wielkiej, 2 w Łopusznej, 2 w Tłuczani, 1 w Podwilku. Ponadto na Śląsku (po jednej w Łodygowicach, Starej Wsi, Bielsku-Białej i Skoczowie) oraz na Podkarpaciu (po jednej w Odrzykoniu i Jasienicy Rosielnej).
W okresie liturgicznym w 2022 r używa się 8 zasłon w kościołach w Orawce, Podwilku, Łopusznej, Łodygowicach i Jasienicy.
Kurtyny w kościołach w Łopusznej, Tłuczani i Skoczowie eksponowane są przez cały rok.
Pozostałe znajdują się w muzach parafialnych (Polanka Wielka i Stara Wieś), siedzibie kurii w Bielsku-Białej i zbiorach zamkowych w Odrzykoniu.
Poza granicami Polski, oprócz licznych austriackich kurtyn, najbardziej znana jest Wielka Zasłona Żytawska z 1472 r., znajdująca się w Niemczech.
Więcej informacji o ZABYTKACH ARCHITEKTURY DREWNIANEJ znajdziecie tu.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Dojazd
Z Krakowa zakopianką do Rabki. Dalej przez Spytkowice i Podwilk do Orawki.
Parking
Bezpłatny parking znajduje się bezpośrednio przy kościele.
Opłaty
Oprowadzanie po kościele jest bezpłatne. Można wykupić cegiełkę na odnowę zabytku.
Godziny zwiedzania
Aktualne godziny zwiedzania najlepiej sprawdzać na stornie internetowej kościoła – tu lub tu.
Możliwe jest także indywidualne zwiedzanie z przewodnikiem.
